Bệnh bạch cầu tủy mạn tính (CML) là một loại ung thư hiếm gặp và liên quan đến một đột biến gen đơn lẻ, chủ yếu liên quan đến bất thường BCR-ABL. Việc điều trị bệnh này chủ yếu dựa trên các thuốc ức chế tyrosine kinase (TKI).

Các thế hệ thuốc TKI bao gồm:

TKI thế hệ đầu tiên: Imatinib (Thuốc Gleevec).
TKI thế hệ thứ hai: Nilotinib (Thuốc Tasigna), Dasatinib (Thuốc Sprycel), Bosutinib (Thuốc Bosulif).
TKI thế hệ thứ ba: Ponatinib (Thuốc Iclusig).

Mỗi thế hệ thuốc có các đặc điểm riêng biệt về hiệu quả và tác dụng phụ, phù hợp với từng đối tượng bệnh nhân khác nhau.

Lựa chọn thuốc theo đặc điểm bệnh nhân

Khi lựa chọn thuốc TKI cho bệnh nhân, bác sĩ cần cân nhắc các yếu tố như mục tiêu điều trị và tình trạng bệnh lý đi kèm của bệnh nhân:

Bệnh nhân trẻ: Nên ưu tiên sử dụng các TKI thế hệ thứ hai để đạt được đáp ứng phân tử sâu và khả năng ngừng điều trị TKI trong thời gian ngắn hơn.
Bệnh nhân lớn tuổi hoặc có nhiều bệnh lý đi kèm: Các TKI thế hệ đầu tiên như Imatinib thường được ưu tiên vì độ an toàn cao hơn và ít gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng về tim mạch.

So sánh giữa các thế hệ TKI

Imatinib (Gleevec, thuốc veenat):

Đã được thử nghiệm và chứng minh là có hiệu quả tốt trong điều trị CML. Dữ liệu dài hạn không ghi nhận các độc tính tim mạch nghiêm trọng.
Tuy nhiên, thuốc có thể gây suy giảm chức năng thận nhẹ và tích lũy một số độc tính nhẹ (độ 1), nhưng không gây nguy hiểm đến tính mạng.

Nilotinib, Dasatinib, Bosutinib (TKI thế hệ thứ hai):

Các thuốc này có tốc độ đạt đáp ứng phân tử sâu nhanh hơn so với Imatinib, nhưng không cải thiện đáng kể về tỷ lệ sống sót tổng thể (OS) so với thế hệ đầu tiên.
Cần lưu ý các tác dụng phụ về tim mạch, cụ thể là Nilotinib có nguy cơ cao hơn về các biến chứng tim mạch, khiến bác sĩ cần tránh sử dụng ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ tim mạch.

Ponatinib (Iclusig):

Đây là thuốc thế hệ thứ ba, được sử dụng cho những bệnh nhân có đột biến T315I, một dạng đột biến kháng lại các thuốc TKI khác.
Tuy nhiên, thuốc này cũng đi kèm với các tác dụng phụ nghiêm trọng về tim mạch.

Tác dụng phụ dài hạn

Với Imatinib, không có tín hiệu độc tính tim mạch nghiêm trọng nào được ghi nhận sau nhiều năm sử dụng. Tuy nhiên, cần chú ý đến sự suy giảm chức năng thận nhẹ và các triệu chứng nhẹ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Các TKI thế hệ thứ hai và ba có thể gây ra các tác dụng phụ về tim mạch, đòi hỏi bác sĩ điều trị phải theo dõi cẩn thận và điều chỉnh liều sớm nếu phát hiện các dấu hiệu độc tính.

Các thuốc ức chế tyrosine kinase (TKI) đã tạo nên một bước đột phá lớn trong điều trị CML (thuộc nhóm bệnh ung thư máu). Sự ra đời của các TKI thế hệ mới giúp bệnh nhân có cơ hội đạt được đáp ứng phân tử sâu hơn và có thể ngừng điều trị. Tuy nhiên, lựa chọn thuốc cần được cá nhân hóa cho từng bệnh nhân dựa trên tình trạng bệnh lý và các yếu tố nguy cơ khác.

Bác sĩ cần xem xét tác dụng phụ dài hạn và đánh giá đáp ứng điều trị để tối ưu hóa kết quả điều trị, đặc biệt ở những bệnh nhân có nguy cơ cao về biến chứng tim mạch.

Tác giả: Jorge Cortes, MD – Trung tâm Ung thư Georgia

Đồng tác giả: Daniel J. DeAngelo, MD, PhD – Viện Ung thư Dana-Farber

Đội ngũ biên tập Nhà Thuốc An Tâm

Nguồn: https://www.onclive.com/authors/daniel-j-deangelo-md-phd-dana-farber-cancer-institute